Co wpływa na zachowania żywieniowe?
Aby zrzucić zbędne kilogramy, wystarczy jeść regularne, zdrowsze, mniejsze porcje, prawda?
Dlaczego zatem tylko niewielu z nas udaje się osiągnąć efekt i go utrzymać?
Tak jak pisałam już nieraz, odchudzanie nie opiera się wyłącznie na matematyce i przeliczaniu kalorii. Człowiek to nie maszyna. Co prawda posiada mechanizmy kontroli, jednak nie zawsze jest w stanie sobie sam z nimi poradzić. To znaczy: mimo usilnych prób i chęci, by zrzucić kilogramy, nie udaje się to zawsze, ponieważ nie potrafimy wytrwać w swoich założeniach. Warto wtedy zasięgnąć porady psychodietetyka lub przynajmniej zajrzeć w głąb siebie i znaleźć czynniki, które odpowiedzialne są za niepowodzenie w tej kwestii. Trzeba także znaleźć sposób, jak sobie z nimi poradzić.
Aby zrozumieć złożoność problemu, proponuję przyjrzeć się czynnikom, które wpływają na nasze zachowania żywieniowe.
Determinanty zachowań żywieniowych
Proces podejmowania decyzji w sferze żywieniowej, podobnie jak w innych aspektach życia człowieka, uwarunkowany jest różnorodnymi czynnikami. Czynniki te działają pobudzająco lub też hamująco na zachowania dotyczące żywienia. Związane są one z samą żywnością, człowiekiem oraz jego otoczeniem i stanowią zintegrowany, oddziaływający na siebie system.
Przegląd literatury przedmiotu dostarczył wiele różnych modeli klasyfikacji czynników determinujących zachowania żywieniowe. Mimo występujących pomiędzy nimi różnic, czynniki wyboru przypisać można do jednej z trzech grup:
- czynniki związane z produktem; odnoszą się one do właściwości fizykochemicznych, sensorycznych (zapach, smak, wygląd, tekstura)
i funkcjonalnych (opakowanie, wygoda, dostępność), a także wartości odżywczej, itp., - czynniki związane z konsumentem, na które składają się: cechy osobowe (płeć, wiek, wykształcenie), czynniki psychologiczne (osobowość, nastroje doświadczenie) oraz cechy fizjologiczne (sytość, głód, stan zdrowia);
- czynniki związane ze środowiskiem, tj. czynniki ekonomiczne (dochody, cena), kulturowe (przekonania, wierzenia), społeczne (status socjalny, wpływ otoczenia, moda) itp.
Dokonana analiza literatury przedmiotu wykazała, że większość autorów podejmujących problematykę zagadnienia uwarunkowań sfery dotyczącej żywności i żywienia, kładła nacisk na fakt, że niemożliwe jest odizolowanie od siebie poszczególnych czynników, jako, że są one ze sobą ściśle powiązane i posiadają wspólne elementy. Należy je postrzegać w kontekście pozostałych.
Przedstawione powyżej czynniki warunkujące postępowanie człowieka w kwestii żywienia wzajemnie się uzupełniają. Oznacza to, że niektóre cechy jednostki stanowią rezultat oddziaływań ze strony środowiska fizycznego, inne zaś powstają pod wpływem doświadczeń związanych z funkcjonowaniem człowieka w społeczeństwie. W ramach oddziaływań ze strony obu tych środowisk, należy uwzględnić także cechy charakteryzujące jednostkę, gdyż jest ona ich nieodłącznym elementem.
Dlatego właśnie dieta musi być dostosowana indywidualnie do każdego człowieka. Należy pamiętać, że jeśli ma ona być efektywna, potrzeba czasu na zmiany, i te zachodzące w umyśle, i te w ciele. Należy także poznać siebie i swoje potrzeby, motywy albo samodzielnie albo korzystając z porad specjalisty. Nie ma co szukać dróg na skróty i łapać się kolejnych diet – cud. Każda kolejna nieudana próba odchudzania, niszczy motywację.